Doel van deze etappe
- Je kunt aspecten van de racisme-ijsberg herkennen, begrijpen en benoemen.
- Je kunt inschatten wanneer een situatie veilig of gevaarlijk is
- Je kent verschillende strategieën om met racisme om te gaan.
Betekenis van de 'ijsberg'
Naima Charkaoui gebruikt de ijsberg als symbool voor racisme. Dit beeld kan je racismewijser maken en helpt bij het beantwoorden van de volgende vragen: hoe herken je racisme? Hoe bespreek je het? Hoe benoem je het?
De top van de ijsberg is de soort racisme die mensen vaker herkennen zoals haatspraak, racistisch geweld en discriminatie. Deze duidelijke en erge vormen van racisme zijn vaak strafbaar door de wet. Deze zichtbare top is echter nog maar het begin van de ijsberg.
Onder de waterlijn liggen er veel andere uitingsvormen van racisme die tot de ijsberg behoren. Die zijn subtieler of minder grijpbaar. Ze worden ook wel micro-kwetsingen genoemd. De minder zichtbare effecten van racisme hebben soms de grootste impact op mensen. Het heeft betrekking op het zelfbeeld en manier van omgaan met anderen.
De personen die zo’n vormen van ‘subtiele’ racisme uiten bedoelen het niet perse slecht. Een gedraging of opmerking staat namelijk niet gelijk aan een intentie of bewuste bedoeling. Iedereen, zowel mensen met een lichtere als een donkerdere huidskleur, kunnen ideeën overnemen vanuit een racistische samenleving. Hoe dan ook, ben je niet vrij van verantwoordelijkheid. Als je iemand kwetst, ben je verantwoordelijk om over je gedrag na te denken.
Getuigenis van Dina*:
Klik op de afbeeldingen om een grotere versie te zien.
Getuigenis van Mona*:
Klik op de afbeeldingen om een grotere versie te zien.
Getuigenis van Artin*:
Klik op de afbeeldingen om een grotere versie te zien.
*kinderen uit het boek ‘Racisme: Stop de pijn’ van Ikrame Kastit en Naima Charkaoui
Hoe reageer je op racisme?
Op racisme reageren is niet gemakkelijk. Het is een leerproces waarbij je veel moet oefenen. Dit geldt voor zowel een kind als een volwassene, en zowel een ‘doelwit’* als een ‘bondgenoot’*. Veiligheid staat altijd op de eerste plaats wanneer je reageert. Zorg dat je anderen, noch jezelf, in een gevaarlijke situatie brengt door op racisme te reageren. Het is belangrijk dat je de bestaande problemen niet verergert.
Tips:
- Gebruik geen geweld in je reactie.
- Weggaan of niet reageren kan ook een goede reactie zijn.
De manier waarop je reageert kan verschillen naarmate de toestand fysiek of mentaal (on)veilig is. Wanneer je onzeker bent en slecht voelt over de impact van een reactie op de situatie of omgeving, dan is de situatie gevaarlijk. Dan hanteer je best één van de vijf dieren-rollen. Je reageert dan pas na de gebeurtenis of haalt iemand anders erbij. Indien je voelt dat er ruimte is om je te verzetten kan je één van de vier andere technieken uit proberen. Die staan hieronder bij ‘veilige situatie’.
Klik op de 5 dieren en 4 iconen voor de uitleg.
*doelwit van racisme kan ook een ‘slachtoffer’ zijn indien het pijn doet.
*‘bondgenoot’ is een omstaander die zich tegen racisme verzet.
Bron
Deze tips komen uit het boek ‘Racisme: Stop de pijn’, geschreven door Ikrame Kastit en Naima Charkaoui. Dit boek is gericht op kinderen vanaf 9 jaar maar volwassenen kunnen deze technieken ook hanteren.
Test je kennis
Bekijk het onderstaand filmfragment met getuigenissen over racisme en beantwoord de vragen die verschijnen. Gebruik de reactietechnieken van de vorige stap. Hieronder staan ze kort samengevat.
Klik na elke vragenreeks (van 4 vragen) op ‘verder met video’ om verder te kijken.
Klik op de afbeeldingen om een grotere versie te zien.
